کانون گفت‌وگو برای گسترش و ترویج دیالوگ فعالیت می‌کند.

گفت‌وگوی ادامه‌دار با اندیشه علی شریعتی

سوسن شریعتی، پژوهشگر

این سمپوزیوم بنا بود به مناسبت چهلمین سالگرد شهادت علی شریعتی برگزار شود که نشد و این بار قرار است به مناسبت هشتادوچهارمین سالروز تولد شریعتی برگزار شود. بین آن تولد و این مرگ، ۴۳ بیشتر نگذشت.

چهل سال است که این گفت‌وگو با علی شریعتی، این متفکر جوانی که میانسالگی را ندید ادامه پیدا کرده است. این گفت‌وگو از سال‌های پایانی دهه ۴۰ آغاز شد و تا امروز هرگز قطع نشده است؛ دستخوش قبض و بست شده، به حاشیه رانده شده، محدود و زیرزمینی شده اما قطع نشده است. برای ادعای چنین تداومی، شواهد بسیاری را می‌توان برشمرد. چاپ و تکثیر رسمی و غیررسمی آثار شریعتی تا موارد متعدد دیگر از جمله نقد و بررسی متعدد آرای وی توسط منتقدان و متفکران، ترجمه گسترده آثارش به زبان‌های مختلف ترکی، عربی و … موضع پربست و قبض قدرت‌های متعدد درباره شریعتی، شاید همه نشان از چنین تداومی دارد.

شریعتی همچنان حب و بغض ایجاد می‌کند، خشم ایجاد می کند، اجتناب ناپذیر باقی مانده و هنوز بدل به نوستالژی نشده است به همین دلیل شریعتی طی این چهل سال در نوسان بین سوژه‌ای ملی و در عین حال موجودیتی مخفی و زیرزمینی در نوسان بوده است. از چهره‌ای انقلابی به سمت چهره‌ای آکادمیک رفته است. از معلم شهادت تا عارف عاشق و در عین حال هر کدام از این مواجهه‌ها غیرمترقبه بوده و شریعتی مدام ما را غافلگیر می‌کند. در عین حال که تداوم پیدا کرده است هنوز اجماعی بر سر میراث شریعتی نیست چه وقتی که متهم می‌شود و چه وقتی که بخشوده است.

چرا شریعتی همچون تفکر، پروژه و افق فکری تداوم داشته است؟ آیا این موضوع به دلیل تفکری است که پارادوکسیکال نام گرفته یا به دلیل پارادوکس‌هایی است که خود جامعه ایران به آن دچار است. شریعتی می‌گوید که من دچار پارادوکس نیستم و تناقض در موقعیتی است که ما در آن زندگی می‌کنیم.

دلیل اصلی بقای شریعتی، تشخیص آگاهانه و زیست همزمان بزنگاه‌های تراژیک دوران است. منظور دورانی است که به معنای وسیع کلمه تخته‌بند زمانه خویش نیست. شریعتی افق فکری خود را بر سر یک سری تقاطع‌ها تعریف کرده است؛ تقاطع خویشتن و اجتماع، تقاطع تاریخ و تقویم، تقاطع فرهنگ و جامعه (زمان کند فرهنگ و زمان تند جامعه). او خود را در تقاطع سه نوع زمان کند فرهنگ، مذهب، دین و تمدن و زمان سریع تر اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و مهمتر از همه زمان کوتاه مدت هم اکنونی و همین جایی قرن بیستمی تعریف می کند. شریعتی به گیر کردگی خود میان این سه تقاطع زمانی تأکید می‌کند.

………………..

  • برگرفته از سخنرانی افتتاحیه سمپوزیوم علمی «ما، اکنون شریعتی»

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.