انسان در جست‌وجوی صلح
متن زیر برگرفته از کتاب« اخلاق شهروندان دنیای مجازی» با تمرکز بر قرآن و نهج‌البلاغه نوشتۀ مریم صانع پور است. او در این کتاب بر موضوعاتی همچون «الزام و امکانات ارتباطی دنیای مجازی»، «مبانی انسان شناسانۀ قرآن و نهج‌البلاغه برای زیست اخلاقی در ارتباطات جهانی»، «زمینه‌های زیست اخلاقی بر مبنای انسان شناسی قرآن و نهج‌البلاغه» و «طراحی اصول اخلاق ارتباطی دنیای مجازی با تاکید بر قرآن و نهج‌البلاغه» پرداخته است.
صلح طلبی و آرامش جویی، در وحدت ذاتی افراد نوع انسان ریشه دارد؛ از این رو، عموم مردم ذاتاً صلح میان افراد و جوامع را فضیلت می‌دانند. پس مطلوبیت صلح و آشتی میان انسان‌ها و جوامع، نیازی به ادله و براهین ندارد، بلکه امری فطری است. همۀ فرهنگ‌ها اعم از دینی و غیردینی، نزاع و دشمنی را شر و رذیلت تلقی می‌کنند؛ بنابراین، همۀ شهروندان دنیای مجازی نسبت به ضرورت صلح و آشتی – به عنوان یکی از اصول اخلاق ارتباطی- با یکدیگر توافق دارند و شایسته است کوششی جهانی برای زدودن عواملی که مانع صلح می‌شود، صورت گیرد. زیرا ارتباطات دیجیتال در دنیای مجازی جامعه بشری را به خانواده‌های تبدیل کرده است که اعضای آن با یکدیگر ارتباط بسیار نزدیکی دارند. این فضای نوظهور، قبیله‌ای انسانی را مجسم می‌کند که در فطرت بشری مشترک هستند و با تکیه بر ذاتیات مشترکشان امت واحده‌ای را شکل می‌دهند که قرآن کریم توصیف کرده است1؛ امتی که صلح و وفاق فطری در آن حاکم بود، اما با فاصله گرفتن از اشتراک‌های فطری بشر، دچار جنگ و نزاع‌های خانمان برانداز شدند.
انسان همواره در جستجوی صلح و وفاق گم شده است که اقتضای فطرتش می‌باشد. خداوند به منظور احیای صلح و وفاق فطری میان آدمیان قدرت بیان و تبیین را به او عطا کرد تا با گفت‌وگو، دشمنی و جنگ را به دوستی و صلح تبدیل کند. چنانکه در قرآن کریم آمده خداوند رحمان انسان را خلق کرد و بیان را به او آموخت2؛ نعمتی که زمینه‌های صلح و وفاق میان افراد و جوامع مختلف را فراهم می‌کند تا انسان بار دیگر به بهشت گم شده‌اش که سرشار از آرامش و همدلی بود بازگردد.
اسلام در این راستا بر ضرورت گفت‌وگو، گوش فرا دادن به سخنان دیگران و برگزیدن بهترین سخنان تاکید می‌کند3. همچنان به حکیمانه سخن گفتن و توصیه‌های نیک در فرآیند گفت‌وگو اشاره می‌کند و از جدال‌های ستیزه گرانه نهی می‌نماید تا راه هدایت مسالمت آمیز به روی جوامع انسانی گشوده شود4؛ زیرا برخلاف آموزه‌های سوفسطاییان که هدف از گفت‌وگو را غلبه بر خصم معرفی می‌کند، در آموزه‌های اسلامی هدف از گفت‌وگو، کشف حقیقت معرفی شده است و علی علیه السلام می‌فرماید کشف حقیقت اصالت دارد و سخنان گوینده را نباید بر اساس حب و بغض شخصی ارزیابی کرد.
—-
- بقره؛ 213
- الرحمن؛ 2-3
- زمر؛ 17-18
- نحل؛ 125