اثر برشت و گفت‌وگوهای گالیله با دانشمندان قرون وسطی
اول تیر، 22 ژوئن برابر است با سالروز آغاز محاکمه گالیلو گالیله در دادگاه تفتیش عقاید در 1610 میلادی. او از برجسته‌ترین دانشمندان تاریخ بشریت است که طرحی نو در علم نجوم درانداخت.
گالیله با ساخت تلسکوپی تحقیقات وسیعی را در علم نجوم آغاز کرد. او با تلسکوپ دست‌ساخت خود به سیر در سماوات و مطالعه سطح ماه پرداخت و سیاره‌هایی نیز کشف کرد و در نهایت به این نتیجه رسید که نظریات کوپرنیک مبنی بر مرکزیت نداشتن زمین در کهکشان و… صحیح است.
کشفیات او با نجوم ارسطویی که در قرون وسطی مقدس شمرده می‌شد و همچنین مطالب کتاب مقدس منافات داشت؛ به همین دلیل هرچند این نظریات تحولی را در علوم موجب شده و باب رونق گفت‌وگوهای علمی را باز می‌کرد، اما کار گالیله را به دادگاه تفتیش عقاید کشاند. دادگاهی که باب هرگونه گفت‌وگو را می‌بست. در این دادگاه گالیله ناچار شد برای زنده ماندن و نسوختن در آتش تکفیر کاردینال‌ها، عقاید خود را انکار کرده و از کشفیات مهم خود توبه کند.
برتولت برشت، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و نظریه‌پرداز برجسته تئاتر و پیشگام در «تئاتر اپیک» با اقتباس از شرح‌حال گالیله و سرنوشت او، نمایشنامه ماندگاری به نام «زندگی گالیله» نوشت. به باور بسیاری از منتقدان «زندگی گالیله» که آخرین نمایشنامه برشت است، پخته‌ترین اثر او نیز به حساب می‌آید. این نمایشنامه سرشار از دیالوگ‌های ماندگار است و شاید مشهورترین این دیالوگ‌ها «بدبخت ملتی که نیاز به قهرمان دارد» باشد.
از نمایشنامه «زندگی گالیله» ترجمه‌های مختلفی در بازار کتاب ایران موجود است. به عنوان مثال نشر قطره آن را با ترجمه حمید سمندریان، انتشارات نیلوفر آن را با ترجمه عبدالرحیم احمدی و نشر محور آن را بر ترجمه کاوه کردونی منتشر کرده‌اند.
برشت در این نمایشنامه، جلسات مباحثه و گفت‌وگویی را نیز میان شخصیت گالیله و دانشمندان و کاردینال‌های آن عصر خلق کرده که نشان دهنده وضعیت «گفت‌وگو» در قرون وسطی است. در قطعه‌ای که از این نمایشنامه برای شما انتخاب کرده‌ایم، گفت‌وگوی یک فیلسوف و ریاضی‌دان معتقد به فلسفه و نجوم ارسطویی با گالیله را روایت می کند. آندرهآ خدمتکار گالیله و فدرتسونی همکار او نیز در این گفت‌وگو حضور دارند.
رسیدن به یک نقطه پایه‌ای مشترک در این گفت‌وگو هدف گالیله است که با نگاه کردن طرف مقابل به تلسکوپ حاصل می‌شود، اما فیلسوف و ریاضی‌دان از آن طفره رفته و بر عقاید خود متحجرانه پایفشاری می‌کنند. همچنین گالیله در این گفت‌وگو می‌خواهد طرفین همه در یک سطح باشند، اما فیلسوف و ریاضی‌دان می‌خواهند به لاتین صحبت کنند که فدرتسونی این زبان را نمی‌داند.
در نهایت اینکه فیلسوف و ریاضی‌دان هدفشان از این گفت‌وگو منکوب کردن و پیروزی بر گالیله است، چیزی که در قرون وسطی کاملا روال داشت. بنابراین این بخش از نمایشنامه «زندگی گالیله» وضعیت گفت‌وگو در قرون وسطی را نشان می‌دهد، دورانی که به‌دلیل همین عدم گفت‌وگو علم و دانش به درستی پیشرفت نمی‌کرد. با هم این قسمت از نمایشنامه برشت را مطالعه می‌کنیم:
آندرهآ [چهار پایه کنار دوربین را نشان می‌دهد] لطفا بفرمایید اینجا بنشینید.
فیلسوف متشکرم. فرزندم، می‌ترسم کار به این سادگی نباشد. آقای گالیله پیش از آنکه به دوربین معروف شما بپردازیم، مایل هستیم بحثی را آغاز کنیم؛ و اما موضوع بحث: آیا اصولا چنین سیاره‌هایی می‌توانند وجود خارجی داشته باشند؟
ریاضی‌دان یک بحث رسمی.
گالیله من گمان می کردم شما خیلی راحت توی دوربین نگاه کرده و متقاعد می‌شوید.
آندرهآ بفرمایید اینجا.
ریاضی‌دان البته بی‌شک شما می‌دانید که طبق نظریه قدیمی این امکان وجود ندارد که ستارگان غیر از زمین گرد ستاره دیگری بچرخند و هیچ سیاره‌ای هم وجود ندارد که نقطه اتکایی نداشته باشد.
گالیله بله.
فیلسوف من بی‌آنکه از امکان وجود چنین ستارگانی که گویا استاد ریاضی به آن به دیده تردید نگاه می‌کند حرفی بزنم، می‌خواستم در کمال فروتنی از دیدگاه فلسفی سوالی مطرح کنم. آیا به وجود چنین ستارگانی نیاز هست؟ آریستوتلیس دیوینی اونیورسوم…
گالیله بهتر نیست به زبان ساده سخن بگوییم؟ همکار من آقای فدرتسونی لاتین نمی‌داند.
فیلسوف آیا مهم است که بفهمد ما چه می‌گوییم؟
گالیله بله.
فیلسوف می‌بخشید، گمان می‌کردم این آقا تراشگر عدسی‌های شماست.
آندرهآ آقای فدرتسونی هم تراشگر عدسی‌ساز است و هم دانشمند.
فیلسوف متشکرم فرزندم. اگر آقای فدرتسونی اصرار دارند که…
گالیله من اصرار دارم.
فیلسوف در این صورت شکوه و شفافیت استدلال از بین می‌رود؛ اما چه می‌توان کرد، هرچه باشد خانه شماست. آن تصویر کیهانی که ارسطوی الهی مجسم کرده است، با افلاک آهنگین اسرارآمیز و گنبدهای مینایی و مدارات اجسام سماوی و آسمانی زاویه مدار شمسی و رموز زیج سیارات و فهرست صور فلکی نیمکره جنوبی و بنای روشن فلک اطلس، آنچنان زیبا و منظم است که باید از دست زدن و بهم ریختن این توازن و هماهنگی جدا خودداری کرد.
گالیله چه می‌شود اگر والاحضرت خود این ستاره‌هایی را که وجودشان ناممکن و غیرضروری است، به کمک این دوربین مشاهده کنند؟
ریاضی‌دان شما آدم را ناچار می‌کنید تا در جواب بگوید: آیا دوربینی که ستاره‌ای را نشان می‌دهد که وجود خارجی ندارد، می‌تواند وسیله قابل اطمینانی باشد؟
گالیله منظورتان چیست؟
ریاضی‌دان آقای گالیله به نظرم لازم است دلایلی را که موجب گشته فرض کنید ستارگان بدون هیچ اتکایی می‌توانند در حرکت باشند، برایمان توضیح دهید.
فیلسوف استدلال آقای گالیله، استدلال.
گالیله استدلال؟ هنگامی که با یک نظر به ستارگان و یادداشت‌هایم این پدیده ثابت می‌شود، دیگر چه استدلالی؟ آقای عزیز، بحث ما دارد بی‌مزه می‌شود.
ریاضی‌دان اگر یقین داشتم که بیش از این عصبانی نمی‌شوید، می‌گفتم که آنچه در دوربین شماست و آنچه در آسمان است، یکی نیست.
فیلسوف از این مودبانه‌تر نمی‌شود اظهارنظر کرد.
فدرتسونی شما خیال می‌کنید که ما ستارگان مدیسی را روی عدسی نقاشی کرده‌ایم؟
گالیله شما می‌خواهید بگویید که این یک حیله است؟
ریاضی‌دان بی‌شک دستگاه شما چه فرزندتان باشد چه فرزند خوانده‌تان، در هر صورت بسیار ماهرانه ساخته شده است.
فیلسوف آقای گالیله، ما کاملا مطمئن هستیم که نه شما و نه هیچکس دیگر به خود این جرات را نخواهد داد ستارگانی را که در وجود آنها شک و تردید است به نام باشکوه خاندان سرور ما مزین کند.