کتاب‌های گفت‌وگویی در نمایشگاه کتاب تهران / بخش نخست
نیلوفر، اختران، فرزان روز، قدیانی، احسان، اطلاعات، حکمت کلمه و مؤسسه امام موسی صدر تعدادی از ناشرانی هستند که در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران کتاب‌هایی در حوزه «گفت‌وگو» و آموزش آن به مخاطبان ارائه می‌کنند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی کانون گفت‌وگو، بسیاری از اندیشمندان، پژوهشگران و کارشناسان حوزه جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی یکی از مهم‌ترین ضعف‌های جامعه فعلی ما را نبودن «گفت‌وگو» و فرهنگ گفت‌وگویی در میان ایرانیان معرفی کرده‌اند.
گفت‌وگو نیاز به آموزش‌های تئوریک و عملی دارد و یکی از راه‌های فراگیری آن مطالعه است. اما سهم گفت‌وگو از بازار کتاب ایران و به‌ویژه نمایشگاه کتاب تهران که از آن با عنوان بهار کتاب یاد می‌شود، چقدر است؟ در گزارشی تلاش کرده‌ایم تا برخی از کتاب‌های مرتبط با حوزه گفت‌وگو را که در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور دارند، معرفی کنیم. بخش اول این گزارش را در ادامه می‌خوانید.
- پرسش‌های بوطیقای داستایفسکی
یکی از کتاب‌های منتشر شده حوزه گفت‌وگو «پرسش‌های بوطیقای داستایفسکی» نوشته میخاییل باختین متفکر مشهور روسی است که با ترجمه‌ای از سعید صلح‌جو در نشر نیلوفر به سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آمده است. این انتشارات در شبستان راهروی ۲۹، غرفه شماره یک حضور دارد.
باختین در این کتاب بحث مهمی را درباره «زبان» و «گفت‌وگو» در رمان‌های داستایفسکی مطرح کرده و با مفهوم گفت‌وگو چگونگی آن تئوری پردازی می‌کند. «کارناوال» یکی از مهم‌ترین مفاهیم باختین در این مبحث است. در منظومه فکری باختین، کارناوال وابسته به جمع است.
کسانی که در کارناوال شرکت می‌کنند، صرفا ازدحامی از جمعیت نیستند، بلکه، مردم به مثابهٔ یک کل دیده می‌شوند. این کل، به گونه‌ای تشکّل یافته تا سازمانِ اقتصادی-اجتماعی و سیاسی را به مبارزه بطلبد. مطابق نظرگاهِ باختین، «همه در مدّت زمانِ برپایی کارناوال، برابرند. اینجا، در میدانِ شهر، گونهٔ ویژه‌ای از ارتباط آزاد و خودمانی بین کسانی حکم‌فرماست که معمولاً با محدودیّت‌های کاست، دارایی، حرفه و سن [به گروه‌های مختلف] تقسیم شده‌اند.»
بر اساس تعریف باختین، کارناوال‌گرایی (Carnivalesque) به بروز ویژگی‌ها و کارکردهای کارناوال در ادبیات اشاره دارد. این ویژگی‌ها عبارتند از: شوخی، تنوع، بازی، به رسمیت نشناختن حقانیت و جایگاهِ سلسله مراتبی صاحب‌منصبان سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امثال آن. آثار کارناوالی می‌توانند مانند کارناوال‌ها فضای مناسبی برای گفت‌وگویِ واقعی بین نظام‌های ارزشی گوناگون باشند.
ترجمه دیگری از این کتاب با عنوان «مسائل بوطیقای داستایفسکی» به قلم نصرالله مرادیانی در انتشارات حکمت کلمه منتشر شده و در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه می‌شود. نشر حکمت کلمه در شبستان راهروی ۱۳ غرفه شماره ۱۴ حضور دارد.
- من و تو
کتاب «من و تو» اثر مارتین بوبر، با ترجمه الهام عطاردی و ابوتراب سهراب نیز به همت انتشارات فرزان روز عرضه می‌شود. این انتشارات در شبستان راهروی ۲۱ ، غرفه شماره ۲۲ واقع است.
مارتین بوبر در این کتاب رابطه دوجانبه و متقابل دو انسان، رابطه متقابل انسان با واقعیت‌های طبیعی، رابطه میان پزشک و بیمار و رابطه میان پیشروان دینی و پیروان و… را توضیح داده و بیان می‌کند که رابطه و گفت‌وگوی متقابل میان انسان و خدا، فقط از درون رابطه متقابل انسان و انسان، سرچشمه می‌گیرد.
- باهم اندیشیدن: راز گفت‌وگو
انتشارات اطلاعات نیز سومین چاپ کتاب «باهم اندیشیدن راز گفت‌وگو» نوشته مارتینا هارتکه‌مایر، یوهانس هارتکه‌مایر و فریمن دوریتی را با ترجمه فاطمه صدرعاملی به سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آورده است. نویسندگان کتاب «باهم اندیشیدن؛ راز گفت‌وگو» در یازده فصل به بیان چیستی مفهوم «گفت‌وگو» و همچنین آموزش عملی آن به همراه مثال‌های متنوع پرداخته‌اند.
انتشارات اطلاعات در شبستان، راهروی ۱۱ غرفه شماره ۷ حضور دارد.
- شوق گفت‌وگو
نشر اختران نیز کتاب «شوق گفت‌وگو و گستردگی فرهنگ تک‌گویی در میان ایرانیان» نوشته حسن قاضی مرادی را در غرفه خود در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران دارد. غرفه نشر اختران در شبستان راهروی ۴ غرفه شماره ۲۰ قرار دارد.
موضوع کتاب حاضر، ارتباط گفتاری، به ویژه تک‌گویی و گستردگی این فرهنگ در بین ایرانیان است. هدف از نگارش این کتاب، برطرف کردن ضعف‌های گفت‌وگو و نمایش آثار ناشی از تک‌گویی و تک‌صدایی است. تک‌گویی دارای معنای عام و خاص است، اما نگارنده در این نوشتار معنای خاص آن و اهداف، ویژگی‌ها و پیامدهایش را در نظر دارد. تک‌گویی در معنای خاص آن با «خود ـ تجویزگری» توضیح داده شده است.
کتاب حاوی سه فصل و یک پی‌گفتار است، فصل اول به تعریف تک‌گویی و مشاجره و ویژگی‌ها و پیش‌نیازهایش اختصاص یافته است. در فصل دوم جلوه‌هایی از تک‌گویی در فرهنگ سیاسی، اجتماعی، عرفانی و نیز ادب فارسی بیان شده است. در فصل سوم با تعریف گفت‌وگو به عنوان ارتباط کلامی خاص و پیش‌نیازهای آن، پنج اصل نظری و پنج مؤلفه عملی ارتباط گفت‌وگویانه در تضاد با پنج اصل نظری و پنج مؤلفه عملی ارتباط غیرگفت‌وگویانه، بر مبنای نظریه گفت‌وگوی دیوید بوهم، مطرح می‌شود. پی‌گفتار کتاب نیز بحثی است بر محور ارتباط گفت‌وگو، دموکراسی و عشق.
- کتاب کوچک گفت‌وگو
مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، «کتاب کوچک گفت‌وگو» نوشته مرسده صادقی را در جمع کتب نمایشگاهی خود دارد. این انتشارات در راهروی شماره ۲۶ شبستان، غرفه شماره یک حضور دارد. «کتاب کوچک گفت‌وگو» کتابی آموزشی کاربردی برای یادگیری عملی گفت‌وگوست. این کتاب معمولا به عنوان منبع اصلی برای کارگاه‌ها و ورکشاپ‌های عملی گفت‌وگو معرفی می‌شود. ارائه راهکارهای عملی برای گفت‌وگو، تعریف و آموزش ۱۰ مهارت گفت‌وگو و همچنین مثال‌های مفید از گفت‌وگوهای سازنده از ویژگی‌های این اثر است.
- با گفت‌وگو مشکل را حل کنیم
انتشارات قدیانی در حوزه گفت‌وگو کتاب «با گفت‌وگو مشکل را حل کنیم» نوشته چری جی مینرز و ترجمه فرزانه کریمی را به سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آورده است. این انتشارات در بخش کودک و نوجوان سالن c3 غرفه شماره ۲۲۰ حضور دارد. نویسنده در این کتاب سعی کرده اصول تعامل با دیگران را به کودکان بیاموزد. تصویرسازی‌های این کتاب نیز به یادگیری گفت‌وگو و رفتار گفت‌وگویی به کودکان کمک شایانی می‌کند.
- کارگاه اندیشه: گفت‌وگو
«کارگاه اندیشه: گفت‌وگو» نوشته احمدرضا آذر نیز یکی دیگر از کتاب‌های گفت‌وگویی حاضر در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. این کتاب به همت انتشارات سرویاسین منتشر شده و غرفه این نشر در بخش کودک و نوجوان سالن c2، راهروی ۲ غرفه شماره ۲۴۵ حضور دارد. نویسنده این کتاب سعی کرده به ساده‌ترین شکل گفت‌وگو و مزایای آن در باهم اندیشیدن را به کودکان آموزش دهد. «کارگاه اندیشه: گفت‌وگو»، تصویرسازی‌هایی برای روشن‌تر شدن مفهوم گفت‌وگو برای مخاطبان دربر دارد.
- گفت‌وگو با مخالف از منظر قرآن
نشر احسان نیز با کتاب «گفت‌وگو با مخالف از منظر قرآن» نوشته مولود بهرامیان در نمایشگاه کتاب در شبستان، راهروی چهار، غرفه شماره ۲۴ حضور دارد.
نویسنده در این کتاب در پنج فصل به معرفی و تحلیل مفهوم «گفت‌وگو» پرداخته و در ادامه جایگاه آن در فلسفه اخلاق را بررسی می‌کند. یکی از ویژگی‌های مهم این کتاب معرفی و تحلیل رویکردهای جدید گفت‌وگو از منظر فیلسوفان اخلاق و گفت‌وگو و همسنجی آنها با رویکرد قرآنی است. عناوین فصول پنجگانه کتاب به ترتیب به این شرح است: «واکاوی مساله گفت‌وگو»، «تبارشناسی گفت‌وگو و معرفی اجمالی فلسفه اخلاق»، «رویکردها و مبانی جدید گفت‌وگو»، «گفت‌وگو در قرآن» و «اخلاق مخالفت و پیامد گفت‌وگو از منظر قرآن».