صفات گفت‌وگو در شخصیت متقین از نگاه امام علی(ع)
فاطمه صدرعاملی، عضو هیئت مدیره کانون گفت‌وگو
روز تولد حضرت علی (ع) مولای متقیان است. به قول دکتر شریعتی علی حقیقتی بر گونه اساطیر است و به قول شاعر بزرگ استاد شهریار که می‌گوید:
نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت
متحیرم چه نامم شه ملک لا فتی را
علی (ع) الگوی پویندگان راه دوستی و درستی و حق است. علی (ع) طرفدار عدالت و انصاف در جامعه و نزد مردمان است. با نگاهی به خطبه صفات المتقین در نهج البلاغه نکاتی را به عنوان قدم‌های لازم برای اشاعه فرهنگ گفت‌وگو در می‌یابیم و از شباهت‌هایی که صفات متقین با مهارت‌های گفت‌وگو دارد، بهره می‌بریم. چه لازمه گفت‌وگوی واقعی تقوی است و صفات متقین در این خطبه با لوازم و شرایطی که فرد گفت‌وگو کننده آنهارا رعایت می‌کند هماهنگی دارد.
برای مثال بردباری و رواداری در گفت‌وگو لازم است، اما باید توجه کرد در مورد چه کس و چه چیز به‌کار برده می‌شود. به زبان گفت‌وگویی لازم است رواداری با جویایی و کنجکاوی در مورد فرد یا موضوع همراه باشد. حضرت علی (ع) می‌فرماید: «فرد متقی بردباری را با دانش و گفتار را را با عمل آمیخته می‌کند.» البته روند گفت‌وگوی واقعی با عمل همراه است.
حضرت علی می‌فرماید متقی آرزوهایش کم و کوتاه است و مطالبات فرد گفت‌وگو کننده نیز کم است به این معنا می‌توان گفت فرد گفت‌وگو کننده به هنگام حمایت سازنده از خود، قناعت نسبت به خواسته‌های خود دارد تا امکان همدلی با دیگران از بین نرود. حتی بتواند خود را نه تنها به جای دیگری بلکه به جای دشمن بگذارد و بر دشمن ستم نکند.
حضرت می‌فرمایند: «فرد متقی آرزوهایش کم و کوتاه و لغزشش اندک است …. بر دشمن ستم نمی‌کند و احدی را با لقب زشت صدا نمی‌کند. از حق خارج نمی‌شود و در باطل ورود نمی‌کند. از خود در رنج است و مردم از او راحتند.» به زبان مهارت‌های گفت‌وگو فرد با تقوی به هنگام نظارت بر خود و محاسبه خود و یافتن ریشه‌های طرز تفکر خود دقت بسیار به کار می‌برد و برخود سخت می‌گیرد و افکار خود را به تعلیق در می‌آورد تا بتواند آنچه را که دیگران می‌گویند بفهمد و راحت آنها را فرهم آورد.
سراسر خطبه متقین حاوی صفاتی است که زمینه گفت‌وگو و تعامل انسان‌ها را فراهم می‌کند. امیدواریم که این خطبه را با دقت مطالعه کنیم و برای اشاعه فرهنگ گفت‌وگو صفات متقین را مورد توجه قرار دهیم .
میلاد حضرت علی (ع) بر همه ما مبارک باد.