گفت وگو و اعتماد به بازسازی اکولوژی تفکر و اخلاق کمک می کنند

هفتمین گردهمایی سالانه کانون گفت وگو، چهارم اسفند ماه ۱۳۹۷ با سخنرانی فاطمه صدرعاملی، عضو هیئت مدیره کانون گفت‌وگو و مترجم کتاب «باهم اندیشیدن راز گفت‌وگو» در تالار ایوان شمس آغاز به کار کرد.

فاطمه صدرعاملی در ابتدای سخنان خود گفت: ما درباره گفت‌وگو فعالیت می کنیم و آغاز فعالیت ما به ۱۵ سال پیش باز می‌گردد. ما تلاش کردیم تا فعالیت‌مان برای رفع نارسایی‌های گفت‌وگو در میان افراد موثر باشد و این برنامه فقط در مقام نظر نبود بلکه به صورت عملی هم سعی کردیم با رواج کارگاه‌های بازآفرینی مهارت‌های گفت‌وگو به این مهم برسیم.

فاطمه صدرعاملی در ابتدای سخنان خود گفت: ما درباره گفت وگو فعالیت می کنیم و آغاز فعالیت ما به ۱۵ سال پیش باز می گردد. ما تلاش کردیم تا فعالیتمان برای رفع نارسایی های گفت وگو در میان افراد و ایجاد تفاهم موثر باشد و این برنامه فقط در مقام نظر نبود بلکه به صورت عملی هم سعی کردیم با رواج کارگاه های بازآفرینی مهارت های گفت وگو به این مهم برسیم.

او بر موضوع اکولوژی تفکر و اخلاق و تاثیر اعتماد بر آن تاکید کرد و افزود: برای حفاظت از محیط زیست حرف های بسیاری زده می شود و خیلی از آگاهی ها به وجود آمده است. اما ما محیط دیگری هم داریم که آن محیط اخلاق و تفکر ماست. اگر ما فکر کنیم و بیشتر گفت وگو کنیم از زیست بوم ما نیز محافظت خواهد شد.

صدرعاملی همچنین عنوان کرد: گفت وگو و شرایط آن به بهبود بخشیدن روابط بین انسان ها محدود نیست بلکه به رابطه انسان با محیط زیست نیز بستگی دارد و به تلاش هر فرد برای حفاظت از جهان و محیط زیست و فراتر از آن برای حفاظت از محیط فکر و اخلاق و به بیان دیگر حفاظت از اکولوژی تفکر و ارتباط بین انسان ها. درباره عناصر سازنده محیط زیست پژوهش های بسیاری شده و صدمات انسان به آن نیز مورد بررسی قرار گرفته است. به عنوان مثال کنفرانس های زیادی درباره هشدار صدمات صنعت به محیط زیست برگزار شده اما بدیهی است که توجه دادن انسان ها به حفاظت از محیط معنوی و فکری بسیار مشکل تر از توجه دادن به حفظ محیط زیست طبیعی است. زیرا شاخص های محیط معنوی و تاثیر و تاثرات آنها کمتر از شاخص های محیط زیست قابل اندازه گیری و محاسبه هستند.

عضو هیئت مدیره کانون گفت وگو در ادامه درباره تاثیر گفت وگو در اکولوژی ذهن انسان گفت: تغییر در نحوه گفت و شنود در تفکر انسان تاثیر دارد و تغییر در تفکر در اکولوژی ذهن موثر است. ما بخشی از یک اکولوژی بزرگ تر هستیم که افکار انسان ها را به هم پیوند می دهد. این اکولوژی یک سیستم زنده است و تغییر در یک نقطه بر باقی نقاط هم تاثیر خواهد داشت. دیوید بوهم می گوید یک سیستم فکری داریم که همه ما را به هم پیوند می دهد و افکار ما از عناصری به هم مرتبط تشکیل می شود.

او همچنین عنوان کرد: اکولوژی فکر شامل عادت های معمول ماست که اگر به آن فکر نکنیم ممکن است باعث محدود شدن تفکر ما شود. ما باید به حافظه خود توجه کرده و آن را دگرگون کنیم. فکر از محیط به درون ما آمده و پس از تحولاتی به بیرون می رود. ویلیام اسحاق می گوید که باید به کلمات توجه کرد. اکولوژی تفکر و اخلاق نیازمند بازسازی است و این بازسازی از طریق گفت وگو و اعتماد امکان پذیر است.

صدرعاملی گفت: تغییر در محیط زیست به مشکلات در روابط اجتماعی و ارتباطات میان انسان ها دامن زد و همزیستی و اعتماد نیز از بین رفت. چگونه می شود با این به هم ریختگی ها انسانیت و همزیستی را حفظ کرد. در چنین وضعی اعتماد در برابر بی اعتمادی های انسانیت سوز سربرمی آورد. اعتماد به عنوان مکانیسمی برای تقلیل پیچیدگی هاست. آینده امکانات بیشتری از آنچه که در حال حاضر به نظر می رسد شامل می شود و اگر اعتماد وجود داشته باشد می توان برنامه ریزی کرد و در آن نفوذ کرد. اگر بخواهیم با توجه به امکانات موجود  کاری انجام دهیم بایستی اعتماد داشته باشیم که کارها همانطور که حدس می زنیم پیش می رود. اعتماد به دیگری و به امور برخورد خلاقانه ای است با کنار آمدن با مشکلات و تحمل احساس ضربه پذیر بودن. اعتماد در حوزه های بین افراد به وسیله هم احساسی و همکاری بارو می شود. اعتماد غیرقابل استدلال است و با فراتر رفتن از اطلاعات و وضعیت موجود ایجاد می شود. زیمل می گوید اعتماد مخلوطی است از دانستن و ندانستن.

او افزود: امام موسی صدر می گوید: «موجودات هستی راه الهی را می پیمایند، راهی که خداوند آن را به موجودات اختصاص داده است. اگر ما نیز در راه توحید و ایمان و به سوی خدا گام برداریم، همگام با هستی راه خود را پیموده ایم.» و باز در جای دگر می گوید: «از مجموعه ای از آیات قرآن کریم درمی یابیم که جهان به سوی خیر و کمال در حرکت است. پس مجموعه ای از اجزای جهان که حرکت می کند، تولید می کند، اثر می بخشد تعامل می کند و ثمر می دهد، به سوی حق و خیر گام برم دارند. به سخن دیگر، کاروان هستی به سوی برتری و خیر حرکت می کند تا به قله خیر و اوج کمال و نظام أتم برسد. هر چیزی در جهان به سوی خیر می رود. اگر عمل ما هم خیر باشد، هماهنگ و همراه هستی است، یعنی عمل خیر ما چون دانه ای است که در زمینی حاصلخیز رشد می کند و میوه می دهد. اما عمل شر ناهماهنگ با مزرعه هستی است، عمل شر می میرد و شرور نیز از میان خواهد رفت.»

صدرعاملی در پایان سخنانش گفت: دکتر نصر نیز می گوید: «این جهان دارای نظام دقیق است چه در طبیعت و چه در معنویات.» با توجه به این همبستگی ها و درهم تنیدگی ها، اعمال ما هم بر یکدیگر و هم بر جهان تاثیر گذار است. با اطمینان می توان گفت که ما برای فراهم کردن زمینه دوستی و همزیستی و صلح می توانیم موثر باشیم. همچنین در ایجاد پدیده های شومی مانند تروریسم و داعش مسئولیت داریم. امید و اعتماد دارم که همه ما به آگاهی بیشتر نسبت به اکولوژی تفکر و گفت وگو و محافظت از زیست بوم معنویات دست یابیم.