طبیعی است که نشود جلویش را گرفت. در خانه هر از گاهی اتفاقاتی می‌افتد که باعث می‌شود زن و شوهر مدتی با هم حرف نزنند اما این حرف نزدن‌ها و قهر کردن‌ها تا کجا و چه مدتی درست است؟
اگر شما جزو آن دسته افراد هستید که زیاد با همسرتان قهر می‌کنید حتما گمان می‌کنید با این روش مشکلات‌تان حل می‌شود اما تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا بعد از این همه قهر و آشتی مشکلات شما تمامی نیافته است؟ دکتر نوید نوری، روانشناس در زمینه زوج‌درمانی، با ارائه توضیحات و راهکارهایی در این زمینه شما را راهنمایی می‌کند.
با سیستم 5دقیقه‌ای آشنا شو!
زن و شوهرها هنگام گفت‌وگو، به این دلیل که کمتر به حرف یکدیگر گوش میکنند در درک و انتقال مفاهیم دچار مشکل می‌شوند. معمولا زمانی که یک طرف شروع به صحبت کردن می‌کند طرف مقابل شروع به دفاع از خود و توجیه کردن طرف مقابل می‌کند. زمانی درک به وجود می‌آید که همدلی داشته باشید؛ یعنی اجازه دهید طرف مقابل صحبتش را تمام کند. همچنین حین گفت‌وگو نباید میان صحبت‌های او بپرید. حتی اگر نظرات او را قبول ندارید باید به او این فرصت را بدهید که صحبتش را تمام کند. با گوش‌کردن فعال به صحبت‌های طرف مقابل به‌خود نیز این فرصت را می‌دهید که حرف‌های او را ارزیابی کنید. با به‌کار گرفتن سیستم 5 دقیقه‌ای، هر کدام از طرفین 5 دقیقه فرصت اظهارنظر و صحبت کردن دارد. این سیستم به زوج‌هایی که گفت‌وگوهایشان به مشاجره می‌انجامد کمک می‌کند تا بدون اینکه صحبت یکدیگر را قطع کنند با هم گفت‌وگو کنند و همدلی و گوش دادن فعال بین آنها ایجاد شود؛ در این صورت، هم صحبت‌های طرف مقابل را شنیده‌اید، هم او را ارزیابی کرده‌اید، هم از نقطه‌نظرات خود دفاع کرده و هم می‌توانید سؤال‌های زیادتری را برای رفع ابهامات بپرسید.
حرف بزن اما درست!
هنگام بروز مشکل، زمانی را برای صحبت کردن انتخاب کنید که احساس می‌کنید شرایط، فضا و مکان برای صحبت کردن مهیاست. هر زمانی که آسمان ارتباط‌تان آبی است باید گفت‌وگو کنید. صحبت کردن زمانی که هر یک از افراد دچار هیجانات نامناسبی باشند نتیجه رضایت‌بخشی را به‌دنبال ندارد. اگر حین گفت‌وگو دچار هیجان شدید، یک فاصله زمانی 10 تا 15دقیقه‌ای به‌خود بدهید و بعد از اینکه دوباره آرام شدید به بحث ادامه دهید. اگر هنگام گفت‌وگو با یکدیگر به هر دلیلی نمی‌توانید هیجانات خود را کنترل کنید برای یکدیگر نامه بنویسید. این کار میزان قضاوت شما نسبت به یکدیگر را به حداقل می‌رساند و مفهوم همدلی و درک متقابل بیشتر ایجاد می‌شود.
کی بود گفت احساس؟
برای بیان احساسات‌تان برای طرف مقابل از فن X-Y-Z استفاده کنید. X موقعیت و زمان، Y کاری که انجام شده و طرف مقابل دچار مشکل شده و Z احساسات فرد را بیان می‌کند. به‌عنوان مثال احساستان را اینگونه بیان کنید: چهارشنبه هفته گذشته هنگامی که منزل خواهرت بودیم و تو میان جمع به من فلان حرف را زدی چنین احساسی در من به‌وجود آمد. معمولا زن و شوهرها حین گفت‌وگو فقط احساسات ناخوشایند خود را بیان میکنند. مثلا می‌گویند: «از دست‌ات خیلی ناراحتم»، «دیگه علاقه‌ای بین ما وجود ندارد»، «صحبت کردن با تو به جایی نمی‌رسد»، «با تو نمی‌شه ادامه داد» و… .
اون قهر کرده به من چه؟
بخش زیادی از رفتارها و ویژگی‌های افراد ناشی از سرشت و شیوه تربیتی آنهاست و به این دلیل تغییر ابعاد آن نیاز به زمان دارد. به یاد داشته باشید که صبوری و زمان دادن به تغییر، نقش مهمی در برطرف‌کردن این آسیب ارتباطی دارد. در بعضی از ارتباطات زناشویی واکنش یکی از طرفین به مسائل، قهرکردن است و طرف دیگر مدام در برابر او کوتاه می‌آید و خودش به تنهایی و یکطرفه درصدد حل مشکلات برمی‌آید. در چنین ارتباطی تا پایان زندگی یک نفر نقش برنده و دیگری نقش بازنده را خواهد داشت. عوامل شخصیتی و شناختی زیادی در این مسئله دخیل است و افراد به‌خودی خود نمی‌توانند چنین مشکلاتی را حل کنند. بنابراین اگر شما یا همسرتان برای حل مشکلات‌تان زیاد از قهرکردن استفاده می‌کنید حتما از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.
قهر، قهر تا کجا؟
متأسفانه بعضی افراد قهر طرف مقابل را با قهر جواب می‌دهند. مگر قهر طرف مقابل احساس خوشایندی در شما ایجاد کرده است که شما هم برای حل مسئله از این روش استفاده می‌کنید؟ این کار به‌عنوان یک شیوه ناکارآمد نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند بلکه فاصله ایجاد شده را بیشتر و مشکل را حادتر می‌کند.
مرد باس بیاد جلو
متأسفانه یک تفکر بسیار اشتباه که رایج شده این است که خانم‌ها انتظار دارند زمانی که قهر میکنند آقایان برای خاتمه‌دادن به آن پیشقدم شوند. برای داشتن یک رابطه زناشویی مؤثر باید این مرزها را از بین ببرید و بدانید زن و مرد هر دو در قبال زندگی زناشویی خود مسئولند. اگر خود زن و شوهر باور داشته باشند که طولانی‌‌شدن قهر فاصله عاطفی ایجادشده را بیشتر و دلسردی عاطفی ایجاد می‌کند و آنها را از یکدیگر دورتر می‌سازد قطعا به این نتیجه می‌رسند که برای آشتی‌کردن و رفع دلخوری و قهر ایجادشده هر چه زودتر پیشقدم شوند. البته این را هم بدانید که هرچند آشتی‌کردن و برگشتن به ارتباط، شرط لازم برای بهبود روابط است اما شرط کافی نیست. مطمئنا زن و شوهری که زیاد قهر میکنند یا قهرهای طولانی‌مدتی را تجربه میکنند خلأهای رفتاری‌ای دارند که به بحث‌های جاری و بعدی منجر خواهد شد. بنابراین بعد از آشتی‌کردن و توافق برای برگشتن به ارتباط باید رفتارهای جدید و کارآمد را جایگزین رفتارهای ناکارآمد قبلی کنید.
اصلا فکرش رو هم نکن
در یک رابطه زناشویی هرگز نباید طرف مقابل را با دنیای خودش تنها بگذارید چون امکان دارد در دنیای خود چیزی را بسازد که شما جزو آن نباشید. برخلاف تصور، افراد به نبودن یکدیگر زود عادت کرده و خو می‌گیرند. بدانید که قهرکردن و ترک منزل نه‌تنها یک راه‌حل کارساز نیست بلکه به نوعی یک اعلام برای جدایی از سوی شماست و زنگ‌خطری که نشان می‌دهد این رابطه به سوی سردی و طلاق عاطفی پیش می‌رود. بروز چنین رفتاری از جانب زن یا شوهر نشان‌دهنده یک رابطه ناکارآمد با رفتارهای ناکارآمد و عدم‌مهارت‌های لازم برای کنترل آنهاست. با ترک خانه، خانواده‌ها در جریان مشکلات قرار می‌گیرند و ناخودآگاه مداخلاتی از جانب آنها صورت می‌گیرد که گاهی مناسب نیست. در این صورت با بازخوردهای درست و نادرستی که ممکن است از اطرافیان دریافت شود، حالت دوگانگی عاطفی برای ساختن یا نساختن ارتباط بیشتر می‌شود. اگرچه قصد و نیت آنها خیر است اما به‌علت اینکه تخصص لازم را برای حل مشکلاتی از این دست ندارند نه‌تنها به بهبود اوضاع کمکی نمی‌کنند بلکه شرایط را سخت‌تر میکنند. در چنین اوضاعی زن و شوهر به جای دامن زدن به مشکل باید به طرف مقابل حق انتخاب بدهند و با کمک گرفتن از یک متخصص، بهتر می‌توانند در مسیر صحیح گام بردارند.
آقایان بخوانند
خانم‌ها با حرف زدن درباره مشکلاتشان بخش اعظم آنها را حل میکنند. معمولا آقایان در ارتباط، اجازه این صحبت کردن را به خانم‌ها نمی‌دهند. بنابراین به جای اینکه به همسرتــان برچسب غرغرو بودن بزنید تلاش کنید بعد از ایجاد مشکل، دلخـــوری و نـاراحتی، شنونده صحبت‌هـا و بیان احساسات او باشید.
خانم‌ها بخوانند
آقایان برعکس خانم‌ها با صحبت‌کردن مشکل‌شان حل نمی‌شود و تا زمانی که برای مشکل‌شان راه‌حل پیدا نکنند از فکر آن بیرون نمی‌آیند. حواس پنج‌گانه مردها زمانی که یک تعارض به‌وجود می‌آید تماما معطوف به حل مسئله می‌شود، به همین دلیل اگر با او صحبت می‌کنید و پاسخ مناسبی از او دریافت نمی‌کنید بدانید که تمام حواسش معطوف به حل مشکل است؛ بنابراین به جای اینکه او را متهم به بی‌احساسی و بی‌تفاوتی کنید سعی کنید زمانی او را به حال خود بگذارید تا به نتیجه برسد.